Transkutan elektrik nerw stimulýasiýasy (TENS) agyryny bejermek we bejermek üçin ulanylýan bejeriş usulydyr. Ine, onuň funksiýalary we täsirleri barada jikme-jik düşündiriş:
1. Hereket mehanizmi：
Agyry derwezesi teoriýasy:TENS, esasan, agyrynyň “derwezäni dolandyrmak teoriýasy” arkaly işleýär. Bu teoriýa görä, TENS bölümi tarapyndan döredilen elektrik impulslary, agyry signallarynyň beýnine geçmegini bökdäp bilýän duýgur nerwleri herekete getirýär. Gyjyndyrma agyry ýollarynda “derwezäni ýapýar” we şeýlelik bilen agyry duýgusyny azaldýar.
Endogen Opioid çykarylyşy:Beýleki bir mehanizm, endorfinler we enkefalinler ýaly endogen opioidleriň çykmagyna sebäp bolup bilýän periferiýa nerwleriniň gyjyndyrylmagyny öz içine alýar. Tebigatda ýüze çykýan bu birleşmeler, merkezi nerw ulgamyndaky opioid reseptorlary bilen baglanyşyp, agyrydan dynmagy üpjün edip, analjezik hökmünde çykyş edýär.
2. Funksional sazlamalar we rejeler：
Quygylyk:TENS enjamlary, adatça Hertzde (Hz) ölçenýän ýygylygy sazlamaga mümkinçilik berýär. Aşaky ýygylyklar (1-10 Hz) endogen opioidiň çykmagyna kömek edýär, ýokary ýygylyklar (50-100 Hz) esasan agyry derwezesiniň mehanizmini işjeňleşdirýär. Käbir enjamlar ýygylyklaryň toplumyny ýa-da köpugurly bejeriş usullary üçin kombinasiýany hödürleýärler.
Impulsyň giňligi:Impulsyň giňligi ýa-da her bir elektrik impulsynyň dowamlylygy, köp TENS bölümlerinde sazlanýar. Gysga impuls giňlikleri köplenç ýiti agyryny azaltmak üçin ulanylýar, impulsyň giňligi dowamly agyry ýagdaýlary üçin has täsirli bolup biler.
Dykyzlygy:Elektrik impulslarynyň intensiwligi hassanyň rahatlygyny saklamak bilen bejeriş netijeliligini üpjün etmek üçin modulirlenip bilner. Degişli intensiwlik, adatça myşsalaryň gysylmagyna sebäp bolýan derejäniň aşagynda goýulýar.
Dowamlylygy we aralyklary:TENS bejergisiniň dowamlylygy üýtgäp biler, adatça her sapakda 15-60 minut aralygynda. Sessiýalaryň ýygylygy hassanyň agyry derejesine we bejeriş zerurlyklaryna görä düzedilip bilner.
3.Kliniki programmalar：
Uteiti agyryny aýyrmak:TENS köplenç operasiýadan soňky agyry, muskul-skelet şikesleri we zähmet agyry ýaly ýiti agyry ýagdaýlaryny dolandyrmak üçin ulanylýar. Agyry signallaryny modulirlemek we endogen analjeziýany güýçlendirmek bilen, TENS wagtlaýyn ýeňillik berip biler.
Dowamly agyryny dolandyrmak:Artrit, fibromiýalgiýa we newropatiki agyry ýaly dowamly agyry ýagdaýlary üçin TENS köp dersli agyry dolandyryş meýilnamasynyň gymmatly bölegi bolup biler. TENS-i yzygiderli ulanmak, agyryny azaltmak we funksional hereketi ýokarlandyrmak arkaly durmuşyň hilini ýokarlandyrmaga kömek edip biler.
Reabilitasiýa:Reabilitasiýa şertlerinde, TENS myşsalaryň gowşamagyny ýeňilleşdirmek we myşsa spazmlaryny azaltmak üçin ulanylyp bilner, şikes ýa-da operasiýadan soň dikeldiş işlerine kömek edip biler. Reabilitasiýa netijelerini optimizirlemek üçin köplenç beýleki bejeriş usullary bilen birleşdirilýär.
4. Howpsuzlyk we pikirler：
Garşylyklar:Deri döwülen, ýokanç ýa-da näsazlyk bolan ýerlerde onluk ulanylmaly däldir. Adatça elektrokardiostimulýatorlary ýa-da beýleki elektron implantlary bolan adamlar, şeýle hem garyn ýa-da çanaklyk sebitindäki göwreli aýallar üçin kontrendikedir.
Ters täsirleri:Potensial zyýanlary adatça az bolýar, ýöne elektrod ýerlerinde deriniň gyjyndyrylmagyny ýa-da rahatsyzlygyny öz içine alyp biler. Versearamaz täsirleri azaltmak üçin dogry elektrod ýerleşdirmek we derini ideg etmek zerurdyr.
Hünär okuwy:TENS-den netijeli peýdalanmak, degişli sazlamalary, elektrodyň ýerleşdirilmegini we beýleki bejeriş strategiýalary bilen integrasiýany üpjün etmek üçin saglygy goraýyş hünärmeni tarapyndan ýolbaşçylyk edilmelidir. Bu töwekgelçilikleri azaltmak bilen optimal bejeriş netijelerine ýetmäge kömek edýär. Umuman aýdanyňda, TENS köp ulanylanda agyryny bejermek we bejermek üçin ep-esli potensialy bolan köpugurly we invaziv däl bejeriş guralydyr.
Aşakda subutnamalara esaslanýan lukmançylyk maglumatlary ：· "Bu meta-derňew, TENS-iň ýiti agyryny azaltmak üçin täsirli gatyşýandygyny tassyklaýar. Gözleg, TENS-iň agyry azaltmagy teklip edýändigine garamazdan, optimal parametrler we bejeriş protokollary bilen netijeliligini ýokarlandyryp boljakdygyny görkezýär."——Salgylanma:Liu, H. we ş.m. (2023). "Uteiti agyry üçin transkutan elektrik nerw stimulýasiýasynyň (TENS) täsiri: Tötänleýin gözegçilik edilýän synaglaryň meta-derňewi." Agyry barlaglary Journalurnaly, 16, 123-134.
· "Tor meta-derňewi, TENS-iň dowamly agyryny dolandyrmak, beýleki farmakologiki däl bejergiler bilen deňeşdirip boljak netijeliligini görkezmek üçin täsirli subutnamany berýär. Syn, artykmaçlyklary artdyrmak üçin aýratyn bejeriş meýilnamalarynyň zerurdygyny görkezýär."——Salgylanma: Smit, R. we ş.m. (2022). "Dowamly agyry üçin transkutan elektrik nerw stimulýasiýasy: Ulgamlaýyn syn we tor meta-derňewi." Agyry lukmançylygy, 23 (8), 1469-1483.
· "Bu giňişleýin syn, TENS-iň newropatiki agyry üçin peýdaly bejergidigini, ortaça agyryny ýeňilleşdirýändigini görkezýär. Syn, agyryny dolandyrmagyň has gowy netijeleri üçin TENS parametrlerini optimizirlemek üçin has köp gözleg geçirmegi talap edýär."——Salgylanma:Nguyen, M. we ş.m. (2024). Newropatiki agyryny dolandyrmakda transkutan elektrik nerw stimulýasiýasy (TENS): Giňişleýin syn. " Newrologiýa ylymlary Journalurnaly, 453, 123-134.
· "Soňky gözlegleriň netijesi, TENS-iň operasiýadan soňky agyryny dolandyrmakda, ep-esli ýeňillik bermekde we opioid dermanlaryna zerurlygy azaltmakda täsirlidigini görkezýär. TENS multimodal agyryny dolandyrmak çemeleşmesine goşulanda iň oňat netijeler gazanylýar."——Salgylanma:Kumar, S. we ş.m. (2023). "TENS-iň operasiýadan soňky agyryny dolandyrmakdaky täsiri: Soňky gözleglere yzygiderli syn." Agyry lukmançylygy, 24 (3), 415-426.
· "Soňky subutnamalar, sport şikeslerinden soň dikelişi güýçlendirmekde we agyryny azaltmakda TENS-iň ulanylmagyny goldaýar. Syn, TENS-i adaty reabilitasiýa usullaryna täsirli goşundy hökmünde görkezýär."——Salgylanma: Li, J. we ş.m. (2024). "Sport şikeslerinden soň TENS-iň agyrylara we funksional dikelişe täsiri: Häzirki subutnamalara syn." Sport türgenleşigi Journalurnaly, 59 (2), 187-196.
· Synag synagynda TENS-iň diňe bir agyry duýgusyny azaltman, eýsem hassalarda aladany hem ýeňilleşdirýändigi ýüze çykaryldy. Bu tapyndylar TENS-iň agyryny bejermekde bolup biljek psihologiki peýdalaryny görkezýär. "-— Salgysy: Martin, L. we ş.m. (2023). "Transkutan elektrik nerwiniň gyjyndyrylmagy we onuň agyry duýgusyna we aladasyna täsiri: Uçarman okuw." Kliniki psihologiýa Journalurnaly, 79 (6), 991-1001.
Iş wagty: 07-2024-nji sentýabr
