TENS (Transkutan elektrik nerw stimulýasiýasy) we EMS (Elektrik myşsasynyň gyjyndyrylmagy) deňeşdirilmegi, olaryň mehanizmlerine, ulanylyşyna we kliniki netijelerine ünsi çekýär.
1. Kesgitlemeler we maksatlar:
Onlarça:
Kesgitleme: TENS pes woltly elektrik toklaryny elektrodlar arkaly derä, esasanam agyryny bejermek üçin ulanmagy öz içine alýar.
Maksady: Esasy maksady, duýgur nerwleri gyjyndyrmak arkaly ýiti we dowamly agyryny ýeňilleşdirmek, şeýlelik bilen agyry duýgusyny modulirlemek we endogen opioidleriň bölünip çykmagyna kömek etmekdir.
EMS:
Kesgitleme: EMS, islegsiz gysylmalara sebäp bolup, myşsa toparlaryna elektrik impulslarynyň ulanylmagyny aňladýar.
Maksady: Esasy maksat myşsalaryň işleýşini gowulandyrmak, güýç güýçlendirmek, atrofiýanyň öňüni almak we şikeslerden ýa-da operasiýadan soň reabilitasiýa goldaw bermekdir.
2. Hereket mehanizmleri
Onlarça:
Derwezäni dolandyrmak nazaryýeti: TENS, esasan, derwezäni dolandyrmak teoriýasy boýunça işleýär, bu ýerde uly A-beta süýümleriniň gyjyndyrylmagy, kiçijik C süýümleri bilen merkezi nerw ulgamyna geçirilýän agyry signallarynyň geçmegini bökdeýär.
Endorfin çykarylyşy: Pes ýygylykly TENS (1-10 Hz) beýnimizdäki opioid reseptorlary bilen baglanyşýan endorfinleriň we enkefalinleriň bölünip çykmagyna itergi berip biler, analjezik täsirleri döreder.
Agyry çäkleriniň üýtgemegi: Gyjyndyrma, agyry duýmagyň çäklerini üýtgedip biler, bu bolsa adamlara az agyry duýmaga mümkinçilik berer.
EMS:
Motor neýron işjeňleşdirmesi: EMS motor neýronlaryny gönüden-göni işjeňleşdirýär, bu myşsa süýüminiň işe alynmagyna we gysylmagyna getirýär. Gysgalmalar kesgitlenen parametrlere baglylykda meýletin ýa-da meýletin bolup biler.
Muskulyň gysylmagynyň görnüşi: EMS, amaly baglylykda izotoniki gysylmalary (myşsa süýümleriniň gysgalmagy) we izometrik gysylmalary (hereketsiz myşsalaryň dartylmagy) döredip biler.
Gan akymynyň we dikelişiň ýokarlanmagy: gysylmalar ýerli aýlanyşygy güýçlendirýär, bu metabolik galyndylary aýyrmaga we ýokumly maddalary üpjün etmäge kömek edip, şeýlelik bilen dikeliş we myşsalaryň abatlanmagyna kömek edip biler.
3. Parametr sazlamalary
Onlarça:
Quygylyk: Adatça 1 Hz-den 150 Hz-a çenli. Aşaky ýygylyklar (1-10 Hz) endogen opioidiň çykmagy üçin täsirli, ýokary ýygylyklar (80-100 Hz) has agyryny ýeňilleşdirip biler.
Impulsyň giňligi: 50-den 400 mikrosekuntda üýtgeýär; has giň impuls giňligi dokumanyň has çuň gatlaklaryny höweslendirip biler.
Modulýasiýa: TENS enjamlarynda köplenç ýaşaýyş netijeliligini üpjün etmek üçin impuls modulýasiýasy bar.
EMS:
Quygylyk: Adatça 1 Hz bilen 100 Hz aralygynda düzülýär. 20 Hz bilen 50 Hz aralygyndaky ýygylyklar myşsalary türgenleşdirmek üçin adatydyr, ýokary ýygylyklar bolsa çalt ýadawlygy döredip biler.
Impulsyň giňligi: Myşsa süýüminiň işjeňleşmegini üpjün etmek üçin adatça 200-den 400 mikrosekunt aralygynda bolýar.
Wezipe sikli: EMS enjamlary myşsalaryň gysylmagyny we dikeldiş tapgyrlaryny optimallaşdyrmak üçin köplenç dürli wezipe sikllerini ulanýarlar (meselem, 10 sekunt, 15 sekunt dynç).
4. Kliniki goşundylar
Onlarça:
Agyry bejermek: Dowamly bel agyry, osteoartrit, newropatiki agyry we dismenoreýa ýaly şertlerde giňden ulanylýar.
Operasiýadan soňky agyry: hirurgiki amallardan soň farmakologiki analjeziklere garaşlylygy azaltmak üçin ulanylyp bilner.
Fiziologiki täsirler: Şeýle hem myşsalaryň dartylmagyny peseldip, hereketini gowulaşdyryp, hassalaryň umumy rahatlygyny ýokarlandyryp biler.
EMS:
Reabilitasiýa: Operasiýalardan ýa-da şikeslerden gutulýan hassalar üçin myşsa massasyny we işlemegini üpjün etmek üçin fiziki bejergide ulanylýar.
Güýç taýýarlygy: Köplenç adaty okuw usullary bilen bilelikde ulanylýan türgenlerde güýç we çydamlylygy ýokarlandyrmak üçin sport lukmançylygynda işleýär.
Spastikligi dolandyrmak: Myşsalaryň gowşamagyna we islegsiz gysylmalary azaltmak arkaly newrologiki şertlerde spastikligi dolandyrmaga kömek edip biler.
5. Elektrodyň ýerleşdirilmegi we konfigurasiýasy
TENS Elektrodyň ýerleşdirilmegi:
Elektrodlar strategiki taýdan agyryly ýerleriň üstünde ýa-da töwereginde ýerleşdirilýär, konfigurasiýalar köplenç dermatome nagyşlaryna eýerýär ýa-da agyryny ýeňilleşdirmek üçin trigger nokatlaryna esaslanýar.
EMS elektrodyň ýerleşdirilmegi:
Elektrodlar belli bir myşsa toparlarynyň üstünde ýerleşip, täsirli gysylmalary gazanmak üçin tutuş myşsa garnynyň ýapylmagyny üpjün edýär.
6. Howpsuzlyk we garşylyklar
Onlarça howpsuzlyk:
Adatça ilatyň köpüsi üçin howpsuz; muňa garamazdan, elektrokardiostimulýatorlar, deriniň zeperlenmeleri ýa-da duýgurlygy bozýan şertler bolan käbir şertlerde seresaplylyk maslahat berilýär.
Versearamaz täsirler, adatça, deriniň gyjyndyrylmagyny ýa-da elektrod ýerlerinde rahatsyzlygy öz içine alýar.
EMS howpsuzlygy:
Umuman howpsuz bolsa-da, nerw-damar bozulmalary, göwrelilik ýa-da käbir ýürek-damar ýagdaýlary bolan näsaglarda EMS seresaplylyk bilen ulanylmalydyr.
Töwekgelçiliklere myşsalaryň agyrmagy, deriniň gyjyndyrylmagy we seýrek ýagdaýlarda nädogry ulanylsa rabdomiýoliz degişlidir.
Netije:
Gysgaça aýtsak, TENS we EMS hersiniň aýratyn mehanizmleri, amaly we bejeriş netijeleri bolan gymmatly elektroterapiýa usullarydyr. TENS, esasan, duýgur nerw stimulýasiýasy arkaly agyryny azaltmaga gönükdirilendir, EMS bolsa myşsalary işjeňleşdirmek we dikeltmek üçin ulanylýar.
Iş wagty: Dekabr-06-2024
